Inspiratie Barbara Raes over de verwerking van verlies

Barbara Raes over de verwerking van verlies


Hoe creëer je een vorm die pure liefde kan zijn?”

In het polderdorpje Lillo bij de Schelde bouwde Barbara Raes ‘Beyond the Spoken’ uit, een werkplaats voor niet-erkend verlies. Van 1 tot 12 juli viel haar ritueel ‘Zon dag kind’ te beleven in Gent, ontworpen voor kinderen met een recente verlieservaring. Maar ‘Beyond the Spoken’ staat voor veel meer dan dat.

‘Zon dag kind’ is niet simpel te omschrijven, omdat het zo uniek is. Een kind dat met een lied de zon doet opkomen, samen met actrice Karlijn Sileghem en cellist Frans Grapperhaus. In Gent gebeurde dat op de Boekentoren. Hoe kom je op zo’n idee?
“in 2018 was ik curator van Theater Aan Zee in Oostende. Het centrale thema was afscheid en ruimte voor nieuwe rituelen. Ik wou dat de hoofdvoorstelling van het festival ongrijpbaar zou zijn voor het publiek. Dan kom je in Oostende snel uit bij die zee opgaan.
Ik wou graag iets maken voor kinderen, over verlies. Er zijn al heel veel praktijken die ruimte geven aan kinderen met een verlieservaring. Dat gebeurt sowieso nu anders dan vroeger.
Maar ik vind dat we het ons nog steeds verplicht zijn om te zoeken naar nieuwe vormen.
Ik richtte mij naar kinderen uit de lagere school. Niet alleen omdat je best kan zwemmen als je op een boot zit. (lacht) Ik wilde een bepaalde vorm van fantasie aanspreken waarin ze nog kunnen geloven. Met de oprechte hoop dat ze het dat later ook nog zullen herinneren. Het boek ‘De Zonneprinses’ van David Grossman vormde dan de inspiratie. Ook ik wilde een feest voor het licht creëren.”

Voor een goed begrip, dat kind is geen jonge acteur. Het maakte in het echte leven een verlieservaring mee. Dan lijkt een selectie niet eenvoudig.
“Je kan natuurlijk geen kind uit bed plukken om de zon te laten opzingen. Daar gaat een heel zorgvuldig proces aan vooraf. Er is een contact met de familie, met organisaties of therapeuten. We starten om 19 uur ‘s avonds, het duurt tot 7 uur ‘s ochtends. Zo kan je van dat kind heel veel vertrouwen winnen om samen iets te gaan beleven.
Het avondluik staat in het teken van dat vertrouwen, ook om voor magie te zorgen. We maken dan een onmogelijke puzzel in de vorm van een frambozentaart. Op een bepaald moment leiden we het kind af en zetten we een echte frambozentaart in de plaats. Want het kind weet echt niet wat er gaat gebeuren. Het gaat om een avontuur. Het kind weet ook niet dat het de zon moet opzingen. Het lied is in de klas al wel aangeleerd, dat hoort bij het voortraject.”

Met ‘Beyond The Spoken’ doet Barbara Raes nog veel meer. Onder meer mensen die worstelen met een ontslag, met een ziekte of met het moederschap kunnen in Lillo terecht.
“We hebben onze traditionele rituelen op een bepaalde manier verworpen. We hebben ons verdriet wat geprivatiseerd. Wat is mijn beste manier om dit te verwerken? Dat is er nu in de plaats gekomen. Ik voel dat de mensen meer ruimte willen voor hun verdriet en voor rouw. Dat heb ik zeker tijdens de tweede lockdown ervaren.
De eerste lockdown verlamde alles en iedereen. Daarna kreeg ik heel veel vragen die op zich niets met corona te maken hadden. Het ging om mensen die veerkracht nodig hadden. Ze droegen onverwerkt verlies van vroeger mee. En met een te zware rugzak kan je er moeilijk nog eens een pandemie bij pakken. Die mensen werden met de essentie geconfronteerd, met oud verdriet dat ze eindelijk wilden aanpakken. Dat kan gaan om een heel diep rouwproces dat door de samenleving niet wordt erkend.
Het actieve leven even stopzetten, bewuster omgaan met verlies, een stukje stilte in het leven krijgen. Daar is nu heel veel nood aan. De pandemie heeft die rouwverwerking ook in een stroomversnelling gebracht. De dood staat plots heel centraal in de samenleving. Je kan er niet meer omheen. Hoe creëer je dan een vorm die eigenlijk pure liefde kan zijn?

Dat dit geen holle woorden zijn, bewees de voorstelling ‘Zon dag kind’.
“Mensen kwamen aan de voet van de Boekentoren luisteren naar het lied van het kind. Dat publiek zag niets. Je hoorde een cello spelen en een kinderstem. Waarom staan mensen om half vijf op voor een kind dat ze niet kennen? Omdat dit is wat theater kan betekenen. Mensen willen daarna veranderd en verwonderd zijn. Ze hebben zich vragen gesteld, zijn misschien emotioneel rijker geworden. Je zag mensen op het Sint-Pietersplein zwaaien naar dat kind. Dat was zo ongrijpbaar en ontroerend, zeker in deze harde tijden. Een paar mensen droegen ook een gele jas, net als het kind. Wie zijn die mensen, wat drijft hen? Het antwoord is pure liefde. Zeggen tegen dat kind: ik ben er voor u.”

www.beyondthespoken.eu

Uitvaartzorg Servaty bestaat 42 jaar.